Rum bir gazetecinin gözüyle II. Abdülhamid

II. Abdülhamid Han dönemi, aktüalitesi devam eden bir zaman dilimi. Sultan üzerine yazılmış kitaplara bir yenisi daha eklendi: ‘Bir Gazetecinin Gözüyle II. Abdülhamid’ Rum muhabir Nicolas Nicolaides’in notlarından oluşuyor.
 
Sultan II. Abdülhamid, günümüz siyasetini, kültürünü hâlâ etkileyen bir karakter.  Devrinde yaşananlar bugün olup biteni etkilemeye devam ediliyor. Dolayısıyla, onu ve saltanatta kaldığı 33 seneyi her yönüyle incelemek entelektüellerin ev ödevi gibi.

II. Abdülhamid üzerine bugüne kadar o kadar çok kitap yazıldı ama kitaplar Ulu Hakan-Kızıl Sultan ikilemini dile getirmekten çok da öteye gidemedi.

'Bir Gazetecinin Gözüyle II. Abdülhamid' İstanbullu bir Rum gazetecinin kaleminden, Padişahın yaşadığı döneme  şahitlik ediyor.

Sultan'ın kendisine sunduğu maddî imkânlar üzerinden bazı faaliyetler bulunan yazar, kendisine itiraz edileceğini bildiğinden şu sözlerle peşinen yanıt veriyor eleştirilere:

"Burada bahsetmek istediğimiz konu Devlet-i Aliyye için onur duyulan Sultan II. Abdülhamid'in saltanatını anlatmak değildir. Zira II. Abdülhamid'in saltanatına dair bir tarih kitabı kaleme almak için büyük ölçüde bilgiye ve tecrübeli kalemlere ihtiyaç olduğu şüphesizdir." 

Peki, gazeteci Nicolaides ne anlatmıştır çalışmasında? Padişahın idaresi siyaset ve askerî konularda meydana getirdiği ıslahatları... Yani Abdülhamid Han'ı seven sevmeyen, öven eleştiren herkesin tartışmasız kabul edebileceği konuları işliyor.

Kitap, maliye, kara ve deniz ordusu, maarif, ziraat, ticaret ve sanat, bayındırlık işleri, demiryolları, vatandaşa hizmetler gibi başlıklardan meydana geliyor.

Nicolaides'in ticaret ve sanat bahsinde kurduğu cümleler dikkate değer:

"Devlet-i Aliyye'de sanayinin geri kaldığı bir gerçektir. Bunun için birtakım sanayi tesisleri kurulmuştur. Buna yönelik çuha ve mensucat üretimi iyi bir örnek oluşturmaktadır. Cam, kâğıt, iplik, halı ve kibrit fabrikaları mevcuttur. Yalnız teessüf olunur ki Osmanlı sermayedarı her nasılsa cesaretsizce davranıp sermayesini dâhili sanayide yeterli miktarda sarf eylemekten sakınmaktadır." 

Nicolas Nicolaides'in Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan rik'a yazılı Osmanlı Türkçesi notlarını günümüz alfabesine aktaran Erdoğan Keskinkılıç'ın emeği tartışılmaz. Çalışmayı kitap olarak basan Yitik Hazine Yayınları'nın emeği de unutulmaz.