Netflix'in sahibi vaktiyle Ertuğrul Özkök'e ne demiş ki...
Netflix başta olmak üzere dizi ve film platformları RTÜK denetimine girdi. Peki Netflix denetim ve sansüre razı olup Türkiye'de kalır mı yoksa pazardan çıkar mı? Bu yasa Netflix'i ve kullanıcılarını nasıl etkileyecek?
İnternet ortamından yapılan radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetleri artık Radyo ve Televizyon Üst Kurulu ( RTÜK) denetimi kapsamına alındı. Bu karar en çok Netflix aboneleri üzerinde şok etkisi yarattı. Zira bir çok kullanıcı, sansürlenecek bir Netflix yayını izlemek istemiyor.
Peki yeni yasadan Netflix nasıl etkilenecek, RTÜK sansürleriyle bu platformları seyredilemez hale getirir mi? Dahası böyle bir noktaya gelinirse Netflix, Türkiye pazarından çıkar mı?
Netflix kurucusu vaktiyle demiş ki...
RTÜK kararı sonrasında herkesin aklındaki soru Netflix'in ne yapacağına ilişkin...
Netflix kurucusu Reed Hastings geçtiğimiz yıl bu soruyla karşılaşmış. Soruyu ona Hürriyet yazarı Ertuğrul Özkök sormuş.
Soru şu: ‘Türkiye ve başka bazı ülkelerde internet üzerinden yapılan yayıncılığa da müdahale sinyalleri geliyor. Böyle bir durumda ne yapacaksınız?’ Netflix kurucusunun 16 ay önce Ertuğrul Özkök'ün bu sorusuna yanıtı ise şöyle olmuş:
-‘Türkiye’yi konuşuyorsak öyle bir endişem yok. Biz Suudi Arabistan’da varız, Pakistan’da varız. Yani oralarda sorun çıkmayacak da Türkiye’de mi çıkacak? Böyle bir şey düşünemiyorum...’
Yeni yasa NETFLIX'i nasıl etkiler?
Netflix kurucusu Reed Hastings'in, 'aklına gelmeyen başına gelmiş' görünüyor. Şimdi RTÜK kararı sonrası geliştirecekleri strateji merak ediliyor. Peki RTÜK Netflix üzerinde nasıl bir hakimiyet kuracak?
Öncelikle yeni yasayla Netflix, BluTV ve Puhutv gibi online dizi ve film izleme mecralarına, Türkiye’de şirket kurma, RTÜK’ten yayın lisansı alma, her yıl yıllık gelirlerinden belirli bir payını RTÜK’e ödeme gibi kurallar getiriyor.
RTÜK'e içerik çıkarma ve sansür yetkisi
Yeni yasaya ilişkin izleyicinin endişe ettiği nokta RTÜK'ün sansür makası. Endişelerinde haklılar da... Zira yeni yasayla Netflix ve diğer dizi film platformlarına hem 5651 ve 6112 sayılı kanunlardaki hükümlere uyma hem de RTÜK’ün uygun bulmadığı içerikleri kaldırma zorunluluğu getirildi. Bu da sansür makası işleyecek demek.
Netflix'in Türkiye'de şirket kurması şart
Netflix ve diğer dizi film platformlarıyla ilgili çıkan yeni düzenlemede öncelikle yayın lisansı (izin belgesi) alma şartı getirildi. Yayın lisansını verecek olan RTÜK. Bu lisans da Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulan limited veya anonim şirketlere verilebilecek. Dolayısıyla Netflix gibi merkezi yurtdışında olan platformların Türkiye’de hizmet vermeye devam etmesi için önce Türkiye’de şirket kurmaları şart.
Netflix açısından en sorunsuz kısım
Lisans almak dışında internet üzerinden yayın hizmeti sunmak için de İNTERNET-İBYH yayın lisansı sahibi olmak gerekecek. 10 yıllık bir dönemi kapsayan bu lisansların ücretleri radyolar için 10 bin, Netflix gibi dizi film mecraları için 100 bin lira. Netflix için bu para dert değil. Bu lisansın parasını ortalama 20 aboneden elde ettiği gelirle çıkarabiliyor. Ancak özellikle internet üzerinden TV yayınını kamuyu aydınlatmak için yapanlar açısından bu 100 bin TL’lik lisans bedeli ciddi bir engel oluşturacak.
Netflix RTÜK'e gelirinden pay verir mi?
Yayın hizmetlerini kullanıcılara ücret karşılığında sunan kuruluşlar yıllık net satışlarının binde 5’ini RTÜK’e ödeyecek. Yani Netflix Türkiye’den elde ettiği gelirin binde 5’ini her yıl RTÜK’e verecek. Tabi mevcut duruma göre bunun olması pek mümkün değil. Çünkü genel merkezi ABD olan Netflix, Türkiye’deki abonelerine faturalarını Hollanda’daki birimi üzerinden gönderiyor. Abonelerin ödediği aylık tutarların içinde yüzde 18’lik KDV de yer alıyor ancak faaliyetleri Türkiye’de kurulu bir şirketi üzerinden yürütülmediği için kurumlar vergisi gibi diğer vergiler söz konusu olmuyor.
Netflix'in binde 5’lik ücretin ödenmesi için önce Türkiye’de şirketinin olması; ardından Türkiye’deki kullanıcı sayısını, elde ettiği geliri her yıl RTÜK’e bildirmesi gerekiyor. Mevcut durumda Netflix, ABD dışındaki pazarlarda ülke bazında kullanıcı/abone sayısı ve gelir rakamlarını paylaşmıyor. ABD’de New York Borsası’na kote olan şirket, yatırımcılarına da finansal ve operasyonel sonuçlarını bu şekilde duyuruyor.
Sansürlü Netflix'i kim ne yapsın
Yayımlanan yönetmeliğin en çok tartışılan konularından biri de hiç şüphesiz ki içeriklerin denetimi. Buna göre Üst Kurul, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara, yayınlarının içerikleri nedeniyle program durdurma, yayın durdurma ve lisans iptali yaptırımlarını uygulayabilecek. Netflix gibi isteğe bağlı yayınlar için program kataloglarını RTÜK’e bildirmek zorunda olacak. RTÜK uygun bulmadığı içeriği çıkarabilecek. Bu durumda Netflix kullanıcıları için sansürlü bir yayın platformuna dönecek. Kullanıcının yapabileceği ise erişim engellemeleri nedeniyle zaten aşina olduğu VPN uygulamaları ve torrent sitelerine yönelmek olacak.
Netflix ne yapacak, Türkiye'den gider mi?
RTÜK düzenlemesi sonrasında Netflix kanadından henüz bir açıklama yok. Netflix’in yanısıra, HBO, Disney ve Apple TV+ gibi dünyanın önde gelen dijital yayıncılık platformları da bir yol ayrımında. Ya Türkiye’deki bu son yönetmelik kapsamında yerelleşerek yollarına devam edecekler ya da Türkiye pazarıyla aralarına mesafe koyacaklar. Önümüzdeki günlerde yol haritasının netleşeceği tahmin ediliyor.
