Gerçek bir burjuvayı kaybettik
Şakir Eczacıbaşı, merhum ağabeyi Ferit Nejat Bey gibi, sanatın her türüne değer veren, bizzat ilgilenen, para harcayan
ADNAN BERK OKAN
Şakir Eczacıbaşı Beyefendi vefat etti…
Nesli tükenen gerçek burjuvalarımızdan birini daha yitirdik yani…
Bu “Büyük ölüm” bana doğru bulmadığım bir soruyu hatırlattı…
Hani var ya: “Türkiye neden kendi burjuvasını yaratamadı?” işte o soruyu…
Neden yanlış bir soru peki?..
Çünkü bu sorunun doğrusu şöyle olmalı:
“Türkiye’de burjuva niçin kendi kendini yarattı?”
Soru doğru olunca cevap da doğru verilebilir…
Soru yanlışsa, cevabı da yanlış olur…
***
Şimdi bu soruya göre vereyim cevabımı…
Ve şöyle başlayayım:
Çünkü Osmanlı’nın burjuvası yoktu…
Haliyle Kurtuluş Savaşı; Osmanlı burjuvasının emperyalizmle savaşı değildi…
Askerler, halkla el ele vermiş, işgal güçlerine (sadece Yunanistan) karşı savaşmışlardı…
Hedef önce “Batıcı" (“Batılı” değil) bir cumhuriyet kurmaktı…
Demokrasi ise hiç kimsenin umurunda bile değildi…
Demokrasisi olmayan bir ülke kendi burjuvasını yaratabilir miydi?..
***
1950 seçimleriyle “demokrasi geldi” diye sevinildiğine de bakmayın…
O gelen de “demokrasi” falan değildi…
Tek partili sistemin yerine, çok partili sistem gelmişti o kadar…
Haliyle yine burjuva yaratacak demokratik ortam yoktu…
Ancak…
O dönemlerde, İzmirli bir Sabetaycı aile, kendi burjuvasını yaratıyordu…
Bu aile, Eczacıbaşı ailesiydi…
Bu aile bir yandan sanayide büyürken diğer yanda evlerindeki piyanoları süs olarak bulundurmuyor kendileri çalıyorlardı…
Ya da keman çalarak günün yorgunluğunu atıyorlardı…
Sanatın her türüne ilgi duyuyor, yatırım yapıyorlardı…
Oysa Ankara veya Adana ya da Kayseri kökenli diğer zenginlerimiz bırakın bir enstrüman çalmayı, radyodan müzik dinlemeyi bile beceremiyorlardı…
Değil ki; ünlü heykeltıraşların elinden çıkmış heykel veya dünyanın gelmiş geçmiş en büyük ressamlarının tablolarına para versinler…
***
Şakir Eczacıbaşı, merhum ağabeyi Ferit Nejat Bey gibi, sanatın her türüne değer veren, bizzat ilgilenen, para harcayan son burjuvalarımızdan biriydi...
Yeri dolmayacak bir burjuva hem de…
Kendi kendini yaratan nadir burjuvalardan biri…
Üstüne nurlar yağsın inşallah…
