Bu sezon diziler tutmuyor çünkü...

Süper Baba, İkinci Bahar, Hatırla Sevgili, Ihlamurlar Altında ve daha pek çoğu. Bu dizilerin ortak yanı içerisindeki karakterlerin ya en başından ya da eninde sonunda sevgiden, insandan yana durması. Saf sevgiden yaratılmış karakterlerinin yanında tüm karanlığıyla insan ruhunun derinliklerine nüfuz etmesi.

Nilgün Öneş, bu saydığımız dizilerle birlikte aklımıza göç etmiş, toplumsal hafızamıza yerleşmiş birçok başarılı dizinin senaristi.

Öneş'e, diziler ardı ardına yayına konulup aynı hızla kaldırılırken, bu yıl neden dizilerin eskiden olduğu gibi konuşulmadığını, diziler aracılığıyla insanlara bir yaşam biçimi empoze edilip edilemeyeceğini ve dizi sektöründe neyin eksildiğini sordu.

İşte o röportajdan çarpıcı bölümler:

Dizi sektörüne dair bir çöküşten, bir durgunluktan bahsediliyor, sizce böyle bir durum var mı?

Durgunluktan çok önünü görememek ve eski bilgilerin yok olması söz konusu. Sektörle ilgili ‘seyirci şunu sever, bunlar rating alıyor’ gibi birtakım bilgilerimiz artık geçerli değil.

Türkiye gündemi, dizilerin az izlenmesine etki ediyor mu?

Etkiliyor tabii ki. Ama bir yandan da 'iyi ki de etki ediyor' diyorum çünkü ben sadece dizi izleyen bir toplum olmamızı istemiyordum. Düşünsene bir dizi başlıyor sekizde, gece 12’ye kadar tekrarıyla, reklamıyla devam ediyor. Dizi nitelikli bir iş olsa bile kurgu seyreden bir halk olmak geliştirici değil, tam tersine geriletici bana göre. Televizyonculuk artık bambaşka bir yerde.

Birçok kişi izleme ölçümlerinde deneklerin değişmiş olmasına yoruyor bu durumu, asıl neden bu mu gerçekten de?

Bu sadece bir neden. Deneklerin izlemekten hoşlanacağı şeyler değişmiş olabilir ama bu televizyon izlemekten vazgeçtiklerini ya da hoşlandıkları bir şeyler olmadığını göstermez. Ama daha da önemlisi sürelerin deformasyonuyla birlikte hikayeler tükendi ki, en önemli nokta da bu bence. Çünkü bir proje, Hamlet olarak başlıyor, 13 bölüm sonra Kral Lear oluyor, sonra bir bakıyorsun Monte Cristo Kontu oluyor. Yani bir yapının eski bilgilerimize göre tüm proje boyunca devam edip finale kadar muhafaza edilmesi diye bir düzen kalmadı. Aynı dizi içerisinde farklı yapılar, farklı hikayeler kurmanız gerekebiliyor hatta hikayenin gidişatını tamamen değiştirmek durumunda da kalabiliyorsunuz.

Sürelerin uzunluğu temelde neye sebep oluyor?

Sahneler çok uzuyor ve insanlar sıkılıyor fikri oluşmaya başladıktan sonra ‘bari çok olay yaratalım’ böyle bağlayalım izleyiciyi gibi bir durum oluyor. Ama 90 ya da 120 dakikalık bir dizi süresinde, üstelik her hafta o kadar çok olay çıkarmak çok da kolay bir şey değil. Bu da birbirinden kopuk, bağımsız anlatımların olduğu bana göre çok ucube işler çıkmaya başladı. Ben onlara ‘ucube’ diyorum çünkü yaşanan panikle birlikte işleyişteki herkes söz sahibi olmaya başladı yapılan işlerde. O söz sahibi olma durumunda herkesin senaryonun ya da projenin içerisine attığı fikir, diziyi doğal olarak ucubeleştiriyor.

Bu durum haliyle senaryoları da zayıflatıyor...

Kimse ne yapacağını bilmiyor. Mesela şimdi ‘komedi dizileri tutuyor’ gibi bir algı var, yayılmaya başladı. Dolayısıyla çok hızlı bir şekilde şu an komedi dizileri hayata geçirilmeye çalışılıyor. Yani iki, üç ay içerisinde bölüm teslim edilmesi isteniyor ki bu çok kısa bir süre. Herhangi bir ön hazırlık süreci geçirilmeden direk yazım aşamasına giriliyor. Üstelik komedi, en zoru tüm bu türler içerisinde.

(...)

Çok tutması beklenen diziler oldu bu yıl ama beklenen ilgiyi görmedi, nedeni neydi sizce?

Ben kendi adıma eğer yaptığım bir iş tutmadıysa dönüp önce kendime bakıyorum. Çünkü birinci neden projenin kendisi oluyor. ‘Denek grubu değişti ve bu nedenle bizim yaptığımız işleri beğenen bir kitle yok artık’ gerçek bir sebep değil. Çünkü öyle şeyler yaparsınız ki herkesin beğenisini kazanabilir. Kendi döneminizi ve koşullarınızı okuyabilmek bir marifettir zaten. Her şeyin sorumlusu olarak denek grubuna yüklemenin anlamı yok.

Dizilerinizde yakın tarihi de anlattınız, bugünkü ayrışmanın temelleri hangi dönemdeydi?

'Bu Kalp Seni Unutur Mu?' eğer devam ettirilseydi, aslında şu anda neden böyle olduğumuzun açıklamasını yapan bir diziydi. Bu noktaya gelmemize sebep olan sürecin nasıl başladığını anlatıyordu. Bireye dayanan, insanları bir araya gelmekten alıkoyan bir sistem oluşturuldu çok belirgin bir şekilde. Yani bizler artık ne bireysel haklarımızla ilgili bilgilere sahibiz, ne de topluca bir şey yapmanın ne olduğunu hatırlıyoruz. Özellikle 1980 sonrası sadece kendi işiyle meşgul olan, kariyerini inşa eden, dünyevi kaygılar taşıyan bir davranış biçimi oluşturuldu. Tabii her şey bir karşıtını yaratıyor. Buna cevaben farklı bir gençlik de ortaya çıktı. Ben bu anlamda Gezi’yi çok değerli ve önemli buluyorum. Ama toplumda kesin olarak bir ikiye bölünmüşlük var maalesef ve inşallah bu durum daha uzun sürmez.

Diziler üzerinden yaşam biçimi empoze edilebilir mi?

Diziler üzerinden özendirme yapılabilir. Belki empoze etmek bu devir için çok iddialı olabilir ama özendirici olması daha muhtemel. Empoze edildiği zaman gerçekleşmesi de gerekir sürecin kendini tamamlaması için. Oysa yalılarda, konaklarda kaç kişi yaşayabiliyor ki? Ama birçok insan bunları görüp özeniyor, bunu biliyorum. Bunun insanlara zaman zaman mutsuzluk getirdiğini de biliyorum. Mesela ‘aşk’ duygusu Yeşilçam’da çok ilâhi ve yüce bir şeydir. Onun için hayatın heba olabilir, ölebilirsin, ne olursa olsun sevdiğine sadık olmak zorundasın gibi birçok cümlesi vardır Yeşilçam’da aşkın. Bu tarif, benim kuşağıma aşkın nasıl yaşanması gerektiğini ciddi bir şekilde empoze etti ve biz hayatımızı buna göre yaşadık. Bu dönemde, insanların bilinç düzeyine nüfuz etmek bizim zamanımızdaki kadar kolay değil ama yine de tıpkı Yeşilçam’ın bizde bıraktığı etki gibi, diziler de insanların hayatlarında önemli etkiler bırakabilir. Bunun sonucunda da yine birbirine benzeyen insanlar, ilişki biçimleri çıkar karşımıza.

Sektörün bu durumu yakında düzelir mi, gelecek yıl daha fazla proje hayata geçirilir mi?

Bence bu durum daha bir süre devam edecek. Çünkü yapımcı arkadaşlarımla ve sektörden diğer arkadaşlarımla bir araya geldiğimde en çok konuştuğumuz şey hep bu. Kafalar çok karışık ve kimse nasıl bir şey yapacağını bilemiyor. Eskiden bir ölçümüz vardı, kimin neyi izleyebileceğini az çok kestiriyorduk ama şimdi bir karar vermek, yarını kestirebilmek güç.