Ünlü Tarihçi'den şoke eden Çanakkale çıkışı

"Türkiye’de Çanakkale Zaferi yanlış tarihte kutlanıyor. Savaşın bitişi 9 Ocak 1916’dır. Zafer o tarihte kutlanmalıdır…

1917’de İngilizler savaşı kaybetmek üzereydi. Devrim sonucunda Rusya savaş dışı kaldı. Almanlar 1918 baharında son bir taarruza geçtiler. Ve ilk defa o zaman İttihatçılar’a ‘savaşı kazanırsak ne istiyorsunuz’ diye sordular. 1918 yazında bile hâlâ savaşı kazanabileceklerini düşünüyorlardı. İttihatçılar ‘savaşı kazanırsak’ Mısır’ı, Kıbrıs’ı ve Ortadoğu’daki Arap topraklarını istediler…

Savaş kazanılsa bile Osmanlı büyük ihtimalle Almanya’ya bağlı bir ülke olacaktı. İttihatçılar Yemen’den, Irak’tan Edirne’ye kadar uzanan bir imparatorlukta Türk milliyetçiliği yapmanın intihar etmek gibi olduğunun hep farkındaydı...

Yahudiler Osmanlıcılığı desteklediler. Yahudi elitleri arasında Siyonist veya milliyetçi olan yok gibidir…”

Bu görüşler Prof. Feroz Ahmad’a ait. Prof.  Ahmad son dönem Osmanlı ve Türkiye tarihi üzerine dünyada sayılı akademisyenlerden biri. 1960’lı yıllarda Londra’da School of Oriental African Studies’te doktorasını Bernard Lewis’in danışmanlığında İttihat ve Terakki üzerine tamamlayan Profesör Ahmad, bugüne kadar çok sayıda kitap ve makale yazdı. Son kitabı geçtiğimiz aylarda Genç Türkler ve Osmanlı Milletleri başlığıyla yayımlanan Profesör Ahmad, hâlihazırda Birinci Dünya Savaşı ve Osmanlı İmparatorluğu üzerine bir eser üzerinde çalışıyor.

Halen Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanı olan Feroz Ahmad ile Birinci Dünya Savaşı’nın 100. yıldönümünde T24’te yayımlanmak üzere Behlül Özkan bir söyleşi yaptı.

‘Çanakkale Zaferi yanlış tarihte kutlanıyor’

- Osmanlının savaşa girmekte amacı neydi?

Savaşı kazanan tarafta olmaktı. Kısa sürecek bir savaş burada düşünülen, ama beklentilerin aksine 4 yıl sürdü. İngilizler Çanakkale üzerinden saldırarak İstanbul’u ele geçirmeyi planladılar. Deniz muharabesinde istedikleri sonucu alamadılar ve çok sayıda savaş gemisi kaybettiler. 18 Mart 1915 deniz muharebelerinin bitişidir. Ancak bundan sonra karaya asker çıkarmaya karar verdiler. Çanakkale’nin geçilemeyeceğini anlamaları ve geri çekilmeleri Ocak 1916’dır. Aslında Türkiye’de Çanakkale Zaferi yanlış tarihte kutlanıyor. Savaşın bitişi 9 Ocak 1916’dır. Zafer o tarihte kutlanmalıdır. Osmanlı ordusu Irak’ta da zafer kazandı. Herkesin beklediğinden çok daha iyi bir performans gösterdi Osmanlı ordusu. İttihatçılar bile bu kadarını beklememiştir. Tabii şunu da eklemek gerek; Osmanlı ordularının yönetiminde Almanlar aktif rol aldı. Cephane Almanya’dan geldi.

ARAP İSYANI OLMADI HAŞİMİLER İSYAN ETTİ

- Arap İsyanı’nın Osmanlıyı arkadan vurduğu belirtilir.

Arap isyanı diye bir şey olmadı. Olan Haşimi isyanıydı. Irak’ta, Suriye’de, Filistin’de Osmanlı’ya karşı ayaklanma olmadı. Haşimi isyanı İngiliz propagandası sonucu gerçekleşti.

‘İttihatçılar Mısır, Kıbrıs ve Ortadoğu’yu istedi’

- İttihatçıların Osmanlı’yı savaşa sürüklediği ve imparatorluğu parçaladığı görüşü sürekli dile getirilir.

Bugünden bakınca Almanya’nın savaşı kaybetmesi kaçınılmaz gibi görünse de dönemin gerçekleri öyle değildi. 1917’de İngilizler savaşı kaybetmek üzereydi. Devrim sonuncunda Rusya savaş dışı kaldı. Almanlar 1918 baharında son bir taarruza geçtiler. Ve ilk defa o zaman İttihatçılara “savaşı kazanırsak ne istiyorsunuz” diye sordular. 1918 yazında bile hâlâ savaşı kazanabileceklerini düşünüyorlardı. İttihatçılar “savaşı kazanırsak” diye Mısır’ı, Kıbrıs’ı ve Ortadoğu’daki Arap topraklarını istediler. Balkanlar üzerine talepleri olmadı. Ağustos 1918’de Alman taarruzu sonuçsuz kaldı. Bunda İngilizlerin tankı kullanmaları önemli rol aynadı. Almanlar savaşın daha da uzaması neticesinde Rusya’dakine benzer bir devrimin olmasından korktular ve savaş sona erdi.

‘Savaş kazanılsa ihtimal Osmanlı Almanya’ya bağlı bir ülke olurdu’

- Almanlar kazansaydı ne olurdu diye bir soru akla geliyor?

Alman Büyükelçisi’nin anılarında “Savaşı kazanırsak Osmanlı Almanya’nın Mısır’ı olacaktır” deniyor. Bu gerçekçi bir değerlendirme. İttihatçılar savaş kazanılsa bile ancak Almanya’nın desteğiyle gelişebiliriz düşüncesindeydi. Savaş kazanılsa bile Osmanlı büyük ihtimalle Almanya’ya bağlı bir ülke olacaktı.

- Sıklıkla dile getirilen başka bir konu da İttihatçıların Türk milliyetçisi veya panTürkist oldukları…

İttihatçılar her şeyden önce Osmanlıcıydılar. Mesela Türkçü çizgideki Yusuf Akçura İttihat Terakki’ye üye olmadı. İttihatçıların liderleri Osmanlıcıydı. Orta Asya’ya dönük hayalleri yoktu. Kafkasya ve Orta Asya’da bağımsız devletlerin kurulmasını ve bunların Rusya ve Osmanlı arasında tampon bölge işlevi görmesini istediler.