Orhan Bursalı, Nedim Karayakalı'ya sosyal mesafeyi sordu
Cumhuriyet yazarı Orhan Bursalı, koronavirüs ile gündemimize gelen sosyal mesafe konusunda Wikipedia'nın da alıntı yaptığı isim olan Nedim Karayakalı ile röportaj yaptı ve köşesine taşıdı.
Sosyal mesafe kavramı koronavirüs vakalarının görülmesinin ardından tüm dünyada olduğun gibi Türkiye'de de gündem oldu.
Bu kavramın sosyal bilimler dünyasına girmesi ile beraber Türkiye'den de bir isim öne çıkmaya başladı. Bu isim Nedim Karayakalı...
Cumhuriyet yazarı Orhan Bursalı, Nedim Karayakalı ile yaptığı röportajı köşesine taşıdı.
İşte o röportajdan bölümler:
“Sosyal mesafe” kavramı, yılın sözcüğü olabilir diye düşünürken karşıma bu sosyolojik kavrama Türkiye’den katkı yapan bir bilimcimiz çıktı. Yılın sözcüğü bir süredir ünlü Oxford sözlüğü tarafından seçiliyor ve açıklanıyor. Bunlar arasında çok ünlü kavram PostTruth idi. (gerçek / hakikat ötesi.. yalanı gerçek yerine yutturmak) 2018 sözcüğü Toxic/Toksik - Zehirli oldu. Bunlar o yılın en çok kullanılan ve gerçekten de anlamlar bakımından çok tartışılacak kavramları. Geçen yılın sözcüğü “İklim Krizi” oldu. 2017’de “Youthquake”, Gençlik Depremi diyebileceğimiz sözcük tartışıldı.
Bu yıl beklentim “sosyal mesafe”. Türkiye’de sosyal ve literatüründe var ile yok arasında bir sözcük. Kim kullandı geçen yıla kadar? Oysa kavram Batı araştırma literatürüne çoktan girmişti, üstelik modernitenin asli davranış modellerinden biri olarak.
İngilizce Wikipedia’da sözcük açıklamasında baktım referanslar arasında, Nedim Karayakalı adı geçiyor. Bir önemli sözlük de Karayakalı’dan alıntı yapmış.
Utanç verici tarih
Karayakalı, Bilkent’de. Yazıştık ve Herkese Bilim Teknoloji dergisinin şimdi piyasada olan sayısında geniş bir röportaj gerçekleştirdik. Bugün burada bu bilim insanımız üzerine kısaca yazacağım. Röportajı okumanızı öneririm.
Kavramın kullanılması yüzyıl kadar önceye bile gidiyor ve farklı etnik gruplar arasında dışlama-kabullenme ilişkileri inceleniyor. Dünya politik ve toplumsal tarihi, birbirini dışlayan kötüleyen, aşağılayan ve hatta yok eden etnisite kavgaları ile dolu. Irkçılık da başlıcalarından. Aynı kentte mahalleler bile birbirinden ayrıdır hâlâ, “fiziksel uzaklaşma” bir norm olarak kabul görmüştür.
İki önemli katkı
Nedim Karayakalı’nın bu alana iki yönden katkısı olmuş. Bu kavramı “bir tarihsellik içinde anlamaya” çalışmış: “Burada bana en önemli gelen noktalarda biri, sosyal mesafenin günümüz toplumlarında giderek bütün ilişkileri içine almaya başlayacak biçimde yaygınlaşmaya başlaması ve ‘diğer’ insanlara karşı ‘mesafeli’ durmanın giderek bir norm haline gelmeye başladığı gözlemi.”