MB Başkanı Şahap Kavcıoğlu'ndan 128 milyar dolar açıklaması

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, Türkiye'nin brüt rezervinin 90 milyar dolar olduğunu söyledi. Reel sektörün döviz ihtiyacının rezervlerden karşılandığını anlatan Kavcıoğlu, 128 milyar dolarlık rezerv tartışmalarının ise algı operasyonu olduğunu ifade etti.

Şahap Kavcıoğlu, TRT Haber, CNN Türk, A Haber ortak canlı yayınında soruları cevapladı. 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, TRT Haber, CNN Türk, A Haber ortak canlı yayınında gazetecilerin sorularını yanıtlıyor.

Öne çıkan satırlar şöyle:

2020 pandemi krizi, dünyayı çok kötü şekilde etkileyen bir kriz. Diğerlerinden ayıran en önemli şey şu durum bence. Daha önceki krizlerin bir altyapısı vardı.

2020 yılında dünyanın yaşadıklarına ülkelerin dışarıdan aldığı desteklere bakın. İtalya, İspanya, ABD, Yunanistan bu ülkelere bakın çok zor zamanlar geçirdiler.

"Türkiye ayrıştı"

Türkiye bu krizde biraz daha ayrışıyor.

Türkiye bu süreci hem sağlık hem de para ve mali politikalar açısından çok iyi yönetti.

Türkiye'de sosyal yardımlar ve sağlık yardımları çok ciddi düzeyde sağlandı. Tabii ki bir sıkıntı içinde geçirdik ancak yapılanları göz ardı edemeyiz.

128 milyar tartışmasına bu açıdan bakmak lazım. Merkez Bankası olarak belirlenen rakamlar nettir ve doğrudur. Bugün rezerv konusu tartışılırken, o günkü şartları değerlendirmemiz ve o günkü şartlara bakmamız gerekiyor.

Şu an 90 milyar dolar brüt rezervimiz var. Rezervin açılımı da önemli. Yaklaşık yüzde 40'ı üzerinde Türkiye'nin kendi altın rezervi.

"MB ile ilgili konuşurken özen göstermek gerek"

2020'ye girdiğimizde dünyada da gelişmiş ülkelerde de doğrudan ve portföy yatırımlarının azaldığını görüyoruz. Türkiye'nin de buradan aldığı pay ister istemez azalmış görünüyor.

Merkez Bankası ile ilgili konuşurken özen göstermek gerek.

2019'da biz pozitif cari fazla verdik. Merkez Bankası olarak verdiğim rakamlar nettir ve doğrudur.

2020 sonu itibariyle reel rektörün döviz pozisyon açığı 208 milyar dolardan 157 milyar dolara indi. Bu, rezervlerden ya da Merkez Bankası'nın yaptığı bu işlemlerden karşılandı. Sizin bu talepleri bir şekilde karşılamanız lazım. Karşılamazsanız, o zaman oluşacak şeylerle Türkiye yüzleşecektir, karşı karşıya kalacaktır.

"Reel sektörün ihtiyacı MB'nin rezervlerinden karşılandı"

Bu talebi karşılayabilmeniz için piyasada bir arz oluşmuyorsa bazı adımlar atmanız lazım. Gelemezse ne oluyor Merkez Bankası devreye giriyor. 2018'in Ağustos ayında kurun nerelere gittiğini, 2020'de nasıl olduğunu görüyoruz. 2,5 yıllık bir periyottaki kur atakları, dış politikadaki olaylar kurun belli bir seviyeye gelmesine sebep oluyor. Süreci böyle değerlendirmek daha doğru olur.2020 sonunda Türkiye bütün bu taleplere cevap vermiştir. Hem reel sektör yurtdışı borçlarını ödemiştir, bankacılık finansal borçlarını ödemiştir, kendi ithalat borçları dahil varlıklarını artırmıştır.Türkiye'de 83-84'ten sonra rezerv birikmeye başlıyor. Sermaye ve döviz girişlerinin artmasıyla. 2020'ye geldiğinde 15-20 milyar rezervi var. Daha sonra 30 milyara kadar oluşan rezerv var.

'MB'nın kaybolan rezervleri' diyorsunuz ya, o rezervler sadece yer değiştirdi.

"Talep ve kurun sağlıklı bir dengede oluşması için yapılan işlemler var"

Piyasada oluşan talep ve kurun sağlıklı bir dengede oluşması için de yapılan işlemler var.

Hazine'nin TCMB'deki hesaplar kullanılarak döviz alım satımıyla piyasa arzının dengelenmesi 2017'de. TCMB dalgalı kura geçtikten sonra döviz alım ihaleleri 2016'ya kadar yapıyor, 2016'dan sonra bunu bırakıyor. Protokolün tamamen hukuki dayanağı var. TCMB'de hukuki bir dayanağı olmayan hiçbir işlem yapılmaz. Bugüne kadar yapılmamıştır, bundan sonra da yapılmaz.

"Nedeni pandemi şartları"

Bu protokol dahilinde, 2017 Şubatından itibaren yapıldı. 2020'de yapılmasının nedeni de pandemi şartları.

Bu işlemler gizli yapıldı, protokol açıklanmadı, rakamlar verilmiyor. Peki siz bu rakamları nereden biliyorsunuz? Biz bu rakamları açıklamadık. Dünyada en şeffaf veri açıklayan merkez bankalarından biri TCMB'dir. Günlük olarak açıklanır. Analitik bilanço okumasını bilen herkes buradan bu rakamları alır. Bizim analitik bilançomuzda o veriler günlük yayınladığı için zaten orada var. Gizlenen saklanan bir şey yok.Gizli kalsaydı, biz kimseye 128 rakamını söylemedik. Bu arkadaşlar bu sayıyı nereden aldılar? Böyle bir şey olabilir mi?

"Neden 2017, 2018'i sormuyorsunuz?"

Avrupa Merkez Bankası 2000 ve 2010 arası Euro'yu baskılayabilmek için yaptıkları işlemleri 10 yıl sonra, 2020'de açıkladı. Japonya Merkez Bankası sadece yıl sonu toplu olarak veriyor rakamları. Siz neden 2017'yi, 2018'i sormuyorsunuz? Daha önce döviz müdahaleleriyle yapılan işlemleri niye sormadınız? Daha önce döviz müdahaleleriyle yapılan işlemleri niye sormadınız? 2013, 2014 gibi dünyada oluşan bir ters gidiş, kuru baskılamak zorunda olduğunuz dönemlerde döviz satım müdahalelerinde bulunursunuz. Dönem dönem Merkez Bankası bunu kuru sağlıklı bir şekilde oynaklığının devam etmesi için müdahaleleri olmuş. 2016'dan sonra başka bir yol denenmiş.

"Düşük kurdan döviz satmak mümkün değil"

Düşük kurdan döviz satmak mümkün değil. Yapmak isteseniz dahi yapamazsınız.

"Algı operasyonu yapıyorlar"

Bilançodan görüldüğü kabul edildiği zaman bu sefer kimlere satıldı demeye başladılar. Dünyada bu şekilde bir veri açıklama söz konusu değil.

TCMB bireylere döviz satmıyor. İnsanların kafasını karıştırmak için 128, o kur 6.85. Belirli rakamlarla insanları bir yere götürmek için algı operasyonu. Böyle bir şey yoktur.Kafa karıştırmak için algı operasyonu yapıyorlar. O gün öyle yapıldı, böyle yapıldı. Sonucuna bakalım. Hiç kimsenin burnu kanamadan 2020 pandemi krizi atlatılmıştır.Kurun oynaklığının sağlıklı bir şekilde yönetilmesi, dolayısıyla müdahale değil. Ben başkan oldum, atandım. Pazar günü basın bildirisiyle açıkladım. Banka müdürlerine de bir müdahalemiz olmayacağını, herkesin kendi bilançosunu yöneteceği şeklinde mesajlar verdim. Ama gece Asya piyasalarında müthiş bir dalgalanma oluşmaya başladı. 11 milyar dolar o bir haftalık süre içerisinde piyasadan çıktı. Ben MB olarak hiçbir şey yapmadım, piyasa karşıladı.

"Piyasada 0 11 milyar dolarlık talebi karşıladı"

2020'de dövize dönen bireyler otomatik olarak piyasada o talebi karşıladı. Döviz almak isteyenlere dövizini bozdurarak cevap verdi. O gün ülkemin rezervlerinde yeterli para olduğu için piyasa o 11 milyar dolarlık talebi karşıladı. Bir şeylere ulaşmak için değişik hesaplamalara gitmeye gerek yok.

Türkiye Merkez Bankası olarak ve TC Devleti olarak şu an olmadığı kadar iyi durumda.Rezervlerin yapısı değişmiştir Türkiye'de. Yıllardır 120 ton altını vardı. 2012'de başlıyor. 2019 ve 2020'de Türkiye 710 ton altına çıkıyor. Türkiye'nin şu an merkez bankası rezervlerinde 710 ton altını var. Türkiye'nin 120 ton altını yurt dışındayken, 2017-18'den sonra Türkiye'nin tüm altınlarını Türkiye'ye getirmiştir. Türkiye'nin tüm altınları şu an Merkez Bankası'ndadır.

Şu an bu yıllık 50 ton 1-2 yıl içerisinde 80 tona çıkacak inşallah. Önümüzdeki hedef, rezervleri daha kalıcı, güçlü şekilde oluşturmak. Türkiye'de hem rezervlerimizi daha kalıcı hale getireceğiz, hem de üretimi, ihracatı finanse ederek daha iyi bir sistem oluşturacağız.

"Brüt rezervimiz 90 milyar dolar"

Şu an 90 milyar dolar brüt rezervimiz var. Rezervin açılımı da önemli. Yaklaşık yüzde 40'ı üzerinde Türkiye'nin kendi altın rezervi.2003'ten sonra oluşan rezervler nasıl oluşmuş? Portföy girişleriyle, sıcak para girişleriyle. Kur düşük olduğu için döviz alım müdahaleleriyle oluşturulan bir rezerv var, 130 milyar dolara kadar çıkan. Yurt dışından gelen dövizlerin alım ihaleleriyle oluşturuyorsunuz bunu. Türkiye 2020'de de bunu yapmıştır. Şuraya gitmiş, bunun hesabına geçmiş; bu ifadeler doğru değil ve vatandaşımızı da yanlış yönlendiriyorlar.

"Rezervler sadece yer değiştirdi"

'MB'nın kaybolan rezervleri' diyorsunuz ya, o rezervler sadece yer değiştirdi. Benim rezervlerimden çıkıp banka hesaplarına döviz olarak giden parayı ben o parayı tekrar alıyorum döviz olarak, piyasaya TL veriyorum. Bir rezerv kaybı, para kaybı, birilerine para verilmesi söz konusu değil. Giden paranın gittiği yer bankadaki döviz hesapları.

"Kar ediyorum"

Aradaki fark da, ben MB olarak para kazanıyorum. Aldığım dövizleri 2020-19'da daha yüksek kurla piyasaya verdiğim için kâr ettim. Artı, dövizler karşılığında piyasadan TL çektiğim için şu an o TL'yi piyasayı fonlamak için kullanıyorum, kâr ediyorum."