Hürriyet okur temsilcisi 'Asparagas Böceği'ni yazdı
Hürriyet Okur Temsilcisi Faruk Bildirici, bugünkü köşesinde '90 bin dolarlık gergedan böceği asparagası' üretilmesinin ilk sorumlusu olarak İHA'yı göseterdi.
Gergedan böceğiyle ilgili iddiaların gündemde yer almasının ardından böceğin maddi değerinin olmadığı ve nesli tükenen böceği yakalayanlara ceza verileceği açıklandı.
Hürriyet Okur Temsilcisi Faruk Bildirici, bugünkü köşesinde '90 bin dolarlık gergedan böceği asparagası' üretilmesinin ilk sorumlusu olarak İHA'yı göseterdi.
"Evrensel gazetecilik ilkerini, haber araştırma yöntemlerini, editoryal kontrolü, bir böceğin 90 bin dolar ettiği gibi 'uçuk bir iddianın' inanılır bulunup, manşetler arasında yer verilmesini şaşırtıcı bir durum" olarak tanımlayan Bildirici, köşesinde İHA Yayın Yönetmeni Dursun Kabaktepe'nin yanıtına da yer verdi.
İşte, Bildirici'nin yazısı:
ASPARAGAS
BÖCEĞİ
NE Arda Turan'ın Barcelona'ya transferi ne de koalisyon görüşmeleri...
Bence önceki hafta Türkiye'de vatandaşların bir
bölümünün gündemi 'gergedan böceği' haberleriydi. Okur mesajlarına
ve Google'da en çok arananlar listesine dayanarak söylüyorum
bunu.
"Gergedan böceği"ni bilmeyen, "Bu da
nereden çıktı" diyenler için özetleyeyim.
İhlas Haber Ajansı'nın (İHA) 3 Temmuz'da geçtiği, "Yüksekova'da gergedan böceği bulundu" haberiyle gündeme girdi bu böcek. Haberde, böceği evinde bulan kişinin "Hobi olarak besleyenler varmış. İnternet verilerine göre 90 bin dolar gibi ciddi bir değeri varmış" cümlelerine de yer veriliyordu. Yüksekova Belediyesi'nin veterineri de ev sahibinin bu sözlerine "... Yasadışı yollarla yurtdışına satışı yapılıyor" diyerek destek veriyordu.
Hurriyet.com.tr, haberi önce "Yüksekova'da gergedan böceği
bulundu" başlığıyla girdi. Bir süre sonra haber, galeri
olarak düzenlendi. Kapaktaki başlık bu kez "90 bin dolarlık
böcek balkondan girdi" olmuştu. Aynı saatlerde Milliyet,
Sabah gibi gazetelerin web sayfaları başta olmak üzere onlarca
internet sitesi de Hürriyet gibi "90 bin dolar"
başlığıyla yayına verdi haberi. (Ama ertesi gün basılı gazetede bu
habere yer verilmedi.)
Ardından Alaplı'dan Hayrabolu'ya kadar Türkiye'nin hemen her
yerinden 'gergedan böceği' haberleri gelmeye başladı. 90 bin doları
duyan gergedan böceği aramaya çıkmıştı. Yerel muhabirler,
"... Gergedan böceği bulundu" haberleri
yağdırırken, böceği bulanların satacak yer arama telaşı da
görülmeye değerdi. Bana gönderilen onlarca mesajdan biliyorum böcek
bulanların halini.
HEYECAN DALGASI 3 GÜN
SÜRDÜ
Heyecan dalgası üç gün kadar sürdü. 6 Temmuz'da
hurriyet.com.tr'nin "Gergedan böceği çılgınlığı"
haberinde, bu böceğin böyle bir maddi değeri olmadığı yazıldı. Bunu
ertesi gün İHA'nın ve diğer gazetelerin haberleri izledi; hatta
"doğanın çöpçüsü" olarak nitelenen ve nesli azalan
bu böceği yakalayana ceza verileceği açıklamaları da geldi. Parasal
değeri olmadığını kabullenemeyip yine de gergedan böceği
yakalayanlar oluyor. O yüzden de "Gergedan böceğine
bakanlık kalkanı", "Avlanmayın, 38 bin lira para cezası var",
"Parasal değeri yok" haberleri hâlâ devam ediyor.
Okur temsilcisi olarak dikkatimi çeken, "90 bin dolarlık
gergedan böceği asparagası" üretilmesinin ve ülkenin dört
bir yanında onca insanın komedi filmlerine konu olacak şekilde
böcek avına çıkmasının sorumluluğunu hiç kimsenin üstlenmemesi.
İHA dahil olmak üzere ajanslar, gazeteler ve internet siteleri, "haberlere konu olan gergedan böceği" ya da "Son günlerde gazetelere manşet olan ve vatandaşların ilgisini çeken gergedan böceği" deyip geçiyorlar.
GAZETECİLİK ŞAHESERİ (!)
Halbuki olayı böyle sunmak, medyanın sorumluluğunun üzerini örtmeye çalışmaktan başka bir şey değil. Bence açıkça kabul etmeleri gerek, bu komedinin ilk sorumlusu Yüksekova'daki ev sahibinin "90 bin dolar" sözünü kontrol etmeden, araştırmadan habere koyan İHA'dır. Ardından da ajans haberini, hiçbir editoryal denetime tabi tutmadan ve hatta aradaki cümleyi alıp başlığa koyan onlarca internet sitesidir. Kuşkusuz hurriyet.com.tr'nin de payı var yaşananlarda.
Evrensel gazetecilik ilkelerini, haber araştırma yöntemlerini, editoryal kontrolü, hepsini geçtim; bir böceğin 90 bin dolar ettiği gibi uçuk bir iddianın inanılır bulunup, manşetler arasında yer verilmesi şaşırtıcı bir durum. Anlıyorum, durmaksızın akan haberlerin tümünü kontrol etmek çok zor. Yine de bir editörün önüne böyle bir haber geldiğinde şüphe duyması, en azından bir uzman görüşüne başvurmayı düşünmesi beklenirdi. Bunları yapmak yerine medya, çıkardığı yangını heyecanla seyreden çılgınlar gibi davrandı. Yangından geriye "gergedan böceği" ile sembolleşen bir gazetecilik şaheseri (!) kaldı.
İHA'DAN YANIT
İHA Yayın Yönetmeni Dursun Kabaktepe, "gergedan böceği" haberleriyle ilgili sorumu özetle şöyle yanıtladı:
"Gergedan böceği ile ilgili haber 3 Temmuz 2015'te
Hakkâri'den 'Dünyanın en nadir görülen böceği misafirleri oldu'
başlığıyla abonelerimize servis edilmiştir. Haber metninde, böceğin
fiyatına ilişkin ifade tamamen vatandaşın kendi açıklaması olarak
yer almıştır. Aynı haberde, veteriner hekim görüşü de yer
almaktadır.
Ardından yurdun birçok bölgesinden benzer haberler
yapılmış ve bu haberlerde vatandaşların fiyat konusunda söylemleri
iddia şeklinde yer almıştır.
Artan ilginin akabinde, böceğin değerine ilişkin bir haber hazırlanarak, 'Gergedan böceğinin hiçbir maddi değeri yok' başlığıyla servis edilmiştir."